LPG Cylinder price drops नव्या वर्षाच्या सुरुवातीला सर्वसामान्य नागरिकांना एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या किमतींची चिंता वाटत आहे. जगभरात जे काही घडत आहे, त्याचा आपल्या देशातील किमतींवर काय परिणाम होतो, हे जाणून घेणे खूप महत्त्वाचे झाले आहे. गॅस सिलेंडरच्या किमती वाढल्या की, सर्वसामान्य कुटुंबांच्या बजेटवर थेट परिणाम होतो. म्हणूनच, या विषयाकडे सर्वांचे लक्ष लागले आहे.
गॅस सिलेंडर दर
गेल्या काही महिन्यांपासून घरगुती गॅस सिलेंडरच्या दरात कोणताही बदल झालेला नाही. त्यामुळे सर्वसामान्य नागरिकांना दिलासा मिळाला आहे. मात्र, व्यावसायिक वापरासाठीच्या गॅस सिलेंडरच्या दरात सातत्याने वाढ होत असल्याने व्यावसायिकांना मोठा फटका बसत आहे. सध्या, देशातील प्रमुख शहरांमध्ये 14 किलोचा घरगुती गॅस सिलेंडर 900 ते 950 रुपयांना मिळतो, तर 19 किलोचा व्यावसायिक गॅस सिलेंडर 1800 रुपयांपेक्षा अधिक दरात विक्री होत आहे.
बाजारपेठेत मोठे बदल
रशिया-युक्रेन युद्धामुळे जागतिक बाजारपेठेत मोठे बदल घडून आले आहेत. या युद्धामुळे युरोपीय देशांनी रशियाकडून एलपीजी गॅसची आयात करणे बंद केले आहे. यामुळे रशियाला आता नवीन बाजारपेठा शोधाव्या लागत आहेत. परिणामी, रशियामध्ये एलपीजी गॅस सिलेंडरची किंमत खूपच कमी झाली आहे. ही किंमत आता जवळपास 50% ने कमी झाली आहे. रशिया आता चीन, मंगोलिया, आर्मेनिया आणि जॉर्जिया या देशांना मोठ्या प्रमाणात एलपीजी गॅस विकत आहे.
भारत मोठ्या प्रमाणावर रशियाकडून कच्चे तेल घेतो, पण एलपीजी गॅस मात्र घेत नाही. तज्ज्ञांचा असा विश्वास आहे की, रशियाकडून एलपीजी गॅस आणल्यास भारतात गॅसची किंमत कमी ठेवण्यात मदत होईल. पण यासाठी दोन्ही देशांमध्ये व्यापार करार करावे लागतील आणि गॅस आणण्यासाठी आवश्यक असलेली सर्व सुविधा उभारावी लागतील.
आपल्या घरात एलपीजी गॅस सिलेंडर हा आता रोजचा भाग बनला आहे. पण गेल्या काही वर्षांत या सिलेंडरच्या किमती इतक्या वाढल्या आहेत की, सर्वसामान्य कुटुंबांच्या खर्चावर त्याचा मोठा परिणाम होत आहे. सरकार काही प्रमाणात मदत करते, तरीही किमतींमध्ये होणारे बदल हे अनेकांना चिंता करायला लावतात.
किंमतींचा पुनर्विचार
भारतात एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या किंमती नेहमी बदलत असतात. यामागे केंद्र सरकारचे नियंत्रण असते. दर महिन्याच्या सुरुवातीला सरकारच्या तेल कंपन्या या किंमतींचा पुनर्विचार करतात. यावेळी ते जागतिक बाजारपेठेत कच्चे तेल किती दरात विकले जात आहे, याकडे विशेष लक्ष देतात. जर कच्चे तेलाचे दर वाढले तर एलपीजी गॅसच्या किंमतीही वाढण्याची शक्यता असते. याशिवाय, रुपयाची किंमतही यावर परिणाम करते. जर रुपया कमजोर झाला तर आयात करण्यात येणाऱ्या कच्चा तेलाचे दर वाढतात आणि त्याचा परिणाम एलपीजी गॅसच्या किंमतीवर होतो.
किमती कमी होण्याची शक्यता
जागतिक बाजारपेठेत सध्या जे घडत आहे ते पाहता, जानेवारी 2025 मध्ये एलपीजी गॅस सिलेंडरच्या किमती कमी होण्याची शक्यता दिसते. रशियात गॅसचे दर कमी झाले आहेत, याचा परिणाम इतर देशांवरही होऊ शकतो. मात्र, भारतात गॅसच्या किमती कमी होण्यासाठी सरकारला आपल्या धोरणांमध्ये काही बदल करावे लागतील. भारतातील गॅसच्या किमतींमध्ये मोठी घट होऊ शकते. मात्र, यासाठी लॉजिस्टिक सुविधांचा विकास आणि धोरणात्मक पावले उचलणे महत्त्वाचे ठरेल.
एलपीजी गॅस सिलेंडर ही भारतीय घराघरातील अत्यावश्यक गरज बनली आहे. गेल्या काही वर्षांत या सिलेंडरच्या किमतींमध्ये सातत्याने झालेली वाढ सामान्य कुटुंबाच्या बजेटसाठी मोठे आव्हान ठरली आहे. दर महिन्याला गॅसच्या वाढत्या किंमतींमुळे अनेक कुटुंबांना त्यांच्या इतर खर्चांवर कपात करावी लागते. या वाढत्या किमतींमुळे स्वयंपाकाचा खर्च वाढल्याने गरीब आणि मध्यमवर्गीयांना मोठा आर्थिक ताण सहन करावा लागतो. सरकारी सबसिडीचा लाभ असला तरीही दर वाढल्यास त्याचा परिणाम थेट नागरिकांच्या खिशावर होतो.
प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजना
भारत सरकारने स्वच्छ आणि सुरक्षित ईंधन म्हणून एलपीजी गॅसच्या वापरावर भर दिला आहे. गरीब कुटुंबांना स्वच्छ स्वयंपाक सुविधा उपलब्ध करून देण्यासाठी ‘प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजना’ सुरू करण्यात आली. या योजनेअंतर्गत लाखो गरीब कुटुंबांना मोफत एलपीजी गॅस कनेक्शन देण्यात आले. तसेच, गॅस सबसिडी थेट लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा करण्याची पारदर्शक पद्धत सुरू करण्यात आली आहे. या सर्व उपाययोजनांमुळे गरीब कुटुंबांचे आर्थिक भार कमी झाला आहे आणि त्यांना स्वच्छ इंधनाचा लाभ मिळाला आहे.
भारत सरकारने ‘प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजना’सारख्या उपक्रमांद्वारे गरीब कुटुंबांना स्वच्छ इंधन पुरवले आहे, परंतु वाढत्या गॅस दरांमुळे या योजनेचा उद्देश अंशतः कमी होतो आहे. गॅसच्या वाढत्या किमती नियंत्रणात ठेवण्यासाठी सरकारने आयात धोरणात सुधारणा करण्याची गरज आहे. रुपयाची घसरती किंमत आणि कच्च्या तेलाच्या जागतिक दरांमध्ये सातत्याने होणारे चढ-उतार यामुळे गॅसच्या किंमती वाढतात
नवीन वर्षाच्या सुरुवातीला, एलपीजी गॅसच्या किमतींमध्ये काही बदल होण्याची शक्यता आहे. हे बदल जागतिक बाजारपेठेतील उतार-चढाव आणि आपल्या देशाच्या आर्थिक धोरणांवर अवलंबून असतात. सर्वसामान्य नागरिकांना दैनंदिन जीवनात येणाऱ्या खर्चात वाढ होऊ नये, यासाठी सरकार सतत प्रयत्नशील असते. मात्र, बदलत्या जागतिक परिस्थितीत किमतींवर नियंत्रण ठेवणे हे एक मोठे आव्हान असते.