Cotton Market Price कापूस उत्पादक शेतकऱ्यांच्या चेहऱ्यावर समाधानाचे भाव दिसून येत आहेत. कापसाच्या बाजारभावात सध्या तेजीची लाट उसळली आहे. केंद्र सरकारने मध्यम स्टेपल कापसाला 7120 रुपये प्रति क्विंटल इतका हमीभाव जाहीर केला असला तरी, प्रत्यक्षात कोणत्याही बाजार समितीत शेतकऱ्यांना हा भाव मिळत नाही. दुसरीकडे, लांब स्टेपल कापसाला 7520 रुपये प्रति क्विंटल हमीभाव ठरवण्यात आला आहे, परंतु बाजारात सरासरी 7200 रुपये इतकाच भाव मिळत आहे.
शेतकऱ्यांना हमीभावापेक्षा कमी दरात आपला कापूस विकाव लागत आहे. कापसाच्या बाजारात सध्या विविध प्रकारच्या कापसाची आवक होत आहे. यात स्टेपल, लांब स्टेपल, लोकल आणि एच 4 मध्यम स्टेपल या वाणांचा समावेश आहे. आजच राज्यातील विविध बाजार समितीत एकूण 8713 क्विंटल कापूस विक्रीसाठी आला आहे.
कापसाचे भाव
राज्यातील शेतकऱ्यांना कापसाचे दर सध्या 7200 रुपये ते 4200 रुपये दरम्यान मिळत आहेत. 15 डिसेंबर 2024 रोजी पणन मंडळाने जाहीर केलेल्या अधिकृत आकडेवारीनुसार, सेलू बाजार समितीत कापसाला सर्वात जास्त 7200 रुपये तर किमान 4300 रुपये दर प्राप्त झाला. या आकडेवारीवरून असे दिसून येते की, राज्यातील विविध बाजार समित्यांमध्ये कापसाचे दर समान पातळीवर वाढत आहेत.
कापसाच्या दरात सध्या उतार-चढाव
कापसाच्या दरात सध्या उतार-चढाव दिसून येत आहेत. 15 डिसेंबर 2024 रोजी सेलू बाजार समितीत कापसाला सरासरी 7200 रुपये दर मिळाला. ही माहिती पणन मंडळाने अधिकृतपणे जाहीर केली आहे. याचा अर्थ, शेतकऱ्यांना आपल्या कापसाला चांगला दर मिळत आहे. मात्र, राज्यातील इतर बाजार समितीत दर यापेक्षा कमी देखील असू शकतात.
वर्धा, पुलगाव, शेगाव, बाजार समिती
वर्धा येथील बाजारात सरासरी कापसाला 7100 रुपये प्रति क्विंटल दर मिळत आहे. याउलट, पुलगाव येथील बाजारात कापसाला थोडासा जास्त म्हणजेच 7200 रुपये प्रति क्विंटल दर मिळत आहे. तसेच, शेगाव येथील स्थानिक कापसाला 7125 रुपये प्रति क्विंटल दर प्राप्त होतो. या वेगवेगळ्या बाजारांमध्ये कापसाच्या दरात थोडा फरक दिसत असला तरी, सर्वत्र कापसाचे भाव तुलनेत चांगले आणि स्थिर राहिले आहेत.
पारशिवनी बाजार समिती
पारशिवनी बाजार समितीमध्ये कापसाच्या दरात सध्या 7000 रुपये प्रति क्विंटल इतकी किंमत मिळत आहे, जे राज्यात एक चांगला दर मानला जात आहे. याचप्रमाणे, नंदुरबार बाजार समितीमध्ये कापसाला सर्वाधिक 7200 रुपये प्रति क्विंटल दर मिळाला आहे, जो इतर बाजारांपेक्षा थोडा जास्त आहे.
किनवट बाजार समिती
यासोबतच, किनवट बाजार समितीमध्ये कापसाला 7275 रुपये प्रति क्विंटल दर मिळत आहे, जो या परिसरातील कापूस उत्पादकांसाठी फायदेशीर ठरला आहे. विविध बाजार समित्यांमध्ये कापसाचे दर वेगवेगळे आहे. येथील कापसाच्या दरामुळे शेतकऱ्यांना अधिक लाभ मिळत आहे, ज्यामुळे कापूस विक्रीसाठी या बाजार समितीला आकर्षण वाढले आहे.
कापसाच्या दरात वाढ होण्याची शक्यता
भारतातील शेतकरी वर्गासाठी आनंदाची बातमी आहे! आगामी काळात, विशेषत: जानेवारी ते मार्च 2025 या कालावधीत, कापसाच्या दरात वाढ होण्याची शक्यता आहे. अंदाजानुसार, या कालावधीत कापसाला 7500 ते 8500 रुपये प्रति क्विंटल दर मिळू शकतो. कापस हे भारतातील एक प्रमुख पीक आहे आणि देशाच्या अर्थव्यवस्थेत त्याचे महत्त्वपूर्ण स्थान आहे. कापसाच्या दरात वाढ होण्यामागे अनेक कारणे असू शकतात, जसे की जागतिक बाजारपेठेत मागणी वाढणे, हवामान बदल.
भारत हा जगातील कापूस उत्पादनात तिसऱ्या क्रमांकाचा देश आहे. चीन आणि अमेरिके नंतर भारतात सर्वाधिक कापूस पिकवला जातो. देशाच्या एकूण कापूस उत्पादनाचा सुमारे 25% वाटा भारताचा आहे. कापसाचा व्यापार, म्हणजेच कापूस आयात आणि निर्यात करणे, भारताच्या अर्थव्यवस्थेसाठी खूप महत्त्वाचे आहे.
आगामी वर्षी म्हणजेच 2023-24 मध्ये कापसाच्या आयात-निर्यातीत वाढ होण्याची शक्यता आहे. यामुळे कापूस उद्योगाला चालना मिळण्याची अपेक्षा आहे. कापसाच्या दरात वाढ होण्याची शक्यता आहे आणि त्यामुळे कापूस उत्पादक शेतकरी आणि व्यापारी या दोघांनाही फायदा होईल. यामुळे देशाच्या कृषी क्षेत्राला नवीन ऊर्जा मिळेल आणि त्यात भरभराट होईल.
कापसाच्या भावावर प्रभाव टाकणारे घटक
कापसाचे भाव हे बाजारात मागणी आणि पुरवठ्यानुसार बदलत असतात. अनेक घटक, जसे की हवामान, उत्पादन खर्च, जागतिक बाजारपेठेतील स्थिती इत्यादी, कापसाच्या दरावर प्रभाव टाकतात. हे उतार-चढाव हे कापसाच्या व्यापारात एक सामान्य गोष्ट आहे. मात्र, या उतार-चढावामुळे शेतकरी मोठ्या प्रमाणात प्रभावित होतात. कापसाचे दर कमी झाल्यास शेतकऱ्यांचे उत्पन्न घटते, त्यामुळे त्यांची आर्थिक स्थिती कमजोर होते.
उपाययोजना
कापसाच्या शेतीत शेतकऱ्यांना आधुनिक पद्धतींची माहिती देणे आणि त्यांच्या उत्पादन क्षमता वाढवणे हे अत्यंत आवश्यक आहे. यासाठी सरकारने शेतकऱ्यांना प्रशिक्षण आणि मार्गदर्शन कार्यक्रम आयोजित करावेत. या कार्यक्रमांतून शेतकरी नवीन तंत्रज्ञान, योग्य खतांचा वापर, कीड नियंत्रण आणि पाणी व्यवस्थापन यासारख्या बाबींची माहिती घेऊ शकतील. यामुळे शेतकरी अधिक उत्पादन घेऊ शकतील आणि त्यांचे उत्पन्न वाढेल.
