RBI BANK Minimum balance rule रिझर्व बँक ऑफ इंडियाने 1 जानेवारी 2025 पासून बचत खात्यात ठेवण्याच्या किमान शिल्लक रकमेबाबत एक नवीन नियम लागू करण्याची घोषणा केली आहे. यामुळे आता प्रत्येक व्यक्तीला त्यांच्या बचत खात्यात निश्चित रक्कम ठेवावी लागेल, ज्यामुळे खात्याचा नियमित वापर सुनिश्चित केला जाऊ शकतो. या निर्णयामुळे, खातेदारांना त्यांचे बचत खाते सक्रिय ठेवण्यासाठी काही नियमांचे पालन करणे आवश्यक होईल.
बँक खाते नियम
आजकाल बँक खाते नसणे जवळपास अशक्य झाले आहे. आपले पैसे सुरक्षित ठेवण्यासाठी, पगार घेण्यासाठी आणि इतर अनेक आर्थिक व्यवहारांसाठी बँक खाते असणे गरजेचे आहे. पण, या खात्यांवर काही नियम लागू होतात. उदाहरणार्थ, आपण एका दिवसात किती पैसे जमा करू शकतो किंवा दुसऱ्याच्या खात्यात पाठवू शकतो याची मर्यादा असते. हे नियम भारतीय रिझर्व बँक ठरवते. जर आपण हे नियम तोडले तर आयकर विभाग आपल्याला नोटीस पाठवू शकतो. म्हणून, बँक खात्याचा वापर करताना आपण कोणते नियम पाळायचे हे जाणून घेणे खूप महत्त्वाचे आहे.
रोख रक्कम नियम
बँक खात्यात किमान शिल्लक ठेवायची असते, तसेच रोख रक्कम जमा करण्याचेही काही नियम आहेत. व्यापारी आणि उद्योजक मोठ्या प्रमाणात व्यवहार करतात, त्यामुळे त्यांच्यासाठी वेगळे नियम असतात. मात्र, सामान्य लोकांच्या बचत खात्यासाठी अनेक नियम आहेत. आपण एका दिवसात किंवा एका वर्षात किती पैसे जमा करू शकतो, याची मर्यादा भारतीय रिझर्व बँकेने ठरवून दिली आहे.
तुमच्या बँक खात्यात पैसे जमा करताना तुम्हाला तुमचे पॅन कार्ड दाखवावे लागते. जर तुम्ही 50 हजार रुपयांपेक्षा कमी पैसे जमा करत असाल तर पॅन कार्ड दाखवावे लागत नाही. पण यापेक्षा जास्त पैसे जमा करायचे असतील तर पॅन कार्ड दाखवावे लागेल. एका दिवसात किंवा एका वेळी तुम्ही तुमच्या खात्यात जास्तीत जास्त 2 लाख रुपये रोख जमा करू शकता. तर एका वर्षात तुम्ही तुमच्या खात्यात जास्तीत जास्त 10 लाख रुपये रोख जमा करू शकता. जर तुम्ही यापेक्षा जास्त पैसे जमा केले तर सरकार तुमच्याकडून याबाबत स्पष्टीकरण मागू शकते.
आयकर नियम
आयकर विभाग आपल्या बँक खात्यातील सर्व आर्थिक व्यवहारांची तपासणी करतो. जर आपण आपल्या खात्यात जमा केलेल्या पैशांचा स्त्रोत स्पष्टपणे सांगू शकले नाही, तर आयकर कायद्यानुसार आपल्यावर दंडाची कारवाई होऊ शकते. याचा अर्थ, जमा केलेल्या रकमेवर 60% कर, 25% दंड आणि 4% अतिरिक्त कर यांचा एकत्रित 91% कर आकारला जाऊ शकतो.
YES बँक नियम
YES बँकेने आपल्या बचत खात्यांच्या नियमांमध्ये काही महत्त्वाचे बदल केले आहेत. जर तुम्ही ‘प्रो मॅक्स’ प्रकारातील बचत खाते वापरत असाल, तर त्यामध्ये आता किमान 50,000 रुपये ठेवणे अनिवार्य असेल. या खात्यासाठी जास्तीत जास्त 1,000 रुपयांपर्यंत शुल्क आकारले जाऊ शकते. तसेच, इतर प्रकारच्या बचत खात्यांवरील किमान शिल्लक रक्कम आणि शुल्कांमध्येही काही बदल करण्यात आले आहेत. कोणत्या खात्यात कोणते बदल लागू झाले आहेत, याबाबतची माहिती तुम्हाला बँकेच्या अधिकृत वेबसाइटवर मिळू शकते.
ICICI बँक नियम
ICICI बँकेने आपल्या ग्राहकांसाठी काही महत्त्वपूर्ण नियमांमध्ये बदल केले आहेत. आता बचत खात्यात किमान ठराविक शिल्लक ठेवणे अनिवार्य करण्यात आले आहे. याशिवाय, बँकेने काही व्यवहारांवर लागणाऱ्या शुल्कात वाढ केली आहे. एटीएम वापरासाठी देखील आता अतिरिक्त शुल्क आकारले जाईल. त्याचबरोबर, बँकेने काही विशिष्ट प्रकारची खाती बंद करण्याचा निर्णय घेतला आहे, ज्यामध्ये ॲडव्हांटेज वुमन सेव्हिंग अकाउंट, प्रिव्हिलेज अकाउंट्स, ॲसेट लिंक्ड सेव्हिंग अकाउंट आणि ऑरा सेव्हिंग्स अकाउंट यांचा समावेश आहे.
सेवांसाठी शुल्क
बँका आजकाल त्यांच्या ग्राहकांसाठी विविध प्रकारच्या आर्थिक सेवा पुरवतात, परंतु या सेवांसाठी शुल्क आकारण्याची पद्धत वाढली आहे. पूर्वी या सेवा मोफत दिल्या जात असत, मात्र सध्याच्या परिस्थितीत बँकांना ग्राहकांकडून या सेवांसाठी शुल्क आकारणे आवश्यक झाले आहे. यामागचं कारण म्हणजे ग्राहकांच्या खात्यांमधील कमी होत असलेली शिल्लक, ज्यामुळे बँकांना त्यांच्या खर्चाची पूर्तता करावी लागते.
बँकांनी व्यवहार शुल्क वाढवले आणि एटीएम वापरावर शुल्क लावले आहे, ज्यामुळे सामान्य नागरिकांचे खर्च वाढणार आहेत. याचा फटका केवळ सामान्य लोकांना नाही, तर लहान उद्योजक आणि छोटे व्यवसायही सहन करतील. यामुळे त्यांच्या व्यवसायावर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतो.
ग्राहकांना आर्थिक अडचणी
बँकांनी आपली धोरणे बदलल्यामुळे ग्राहकांना आर्थिक अडचणींना सामोरे जावे लागू शकते. नवीन नियमांनुसार, बँकांनी किमान शिल्लक रक्कम वाढवली आहे, ज्यामुळे ग्राहकांना त्यांच्या खात्यात कायमची एक निश्चित रक्कम ठेवावी लागेल. यामुळे त्यांच्या खर्चावर नियंत्रण ठेवण्यावर परिणाम होऊ शकतो.
उपाययोजना
सध्याच्या काळात बँकांना त्यांच्या ग्राहकांच्या आवश्यकतांनुसार आणि अपेक्षांनुसार बदल घडवून आणण्याची महत्त्वपूर्ण आवश्यकता आहे. ग्राहकांच्या आर्थिक स्थितीवर नकारात्मक परिणाम होऊ नये यासाठी बँकांनी योग्य आणि ठोस उपाययोजना करणे अत्यंत आवश्यक आहे. बँकांनी ग्राहकांच्या आर्थिक अडचणी समजून त्यांच्यासाठी त्वरित आणि उपयुक्त पावले उचलली पाहिजेत.